Duygusal Yoksunluk Şeması Nedir? Belirtileri ve Baş Etme Yolları

Bazı insanlar ilişkilerinde hep bir şeylerin eksik olduğunu hisseder. Anlaşılamadığını, görülmediğini ya da duygularının önemsenmediğini düşünür. Dışarıdan her şey yolundaymış gibi görünse de içten içe bir boşluk hissi taşırlar. İşte bu duygunun altında çoğu zaman duygusal yoksunluk şeması yatar. Bu yazıda, bu şemanın ne olduğunu, nasıl geliştiğini, belirtilerini ve bu şemayla nasıl baş edilebileceğini ele aldım.

Duygusal Yoksunluk Şeması Nedir?

Şema terapiye göre duygusal yoksunluk şeması, bireyin temel duygusal ihtiyaçlarının karşılanmadığı bir çocukluk geçmişinden kaynaklanır. Bu ihtiyaçlar arasında sevilme, anlaşılma, desteklenme ve duygularına alan tanınması yer alır. Bu ihtiyaçlar çocuklukta yeterince doyurulmadığında kişi yetişkinlikte de benzer eksiklikleri yaşamaya devam eder.

Bu şemaya sahip bireyler sıklıkla şunları düşünür:

• “Beni kimse gerçekten anlamıyor.”

• “Ne zaman duygusal olarak yaklaşsam, yalnız kalıyorum.”

• “Zayıf yönlerimi gösterirsem reddedilirim.”

Duygusal Yoksunluk Şemasının Belirtileri

• Yakın ilişkilerde doyumsuzluk ve sürekli duygusal boşluk hissi

• Partnerlerin ya da arkadaşların “yetersiz olduğu” düşüncesi

• İçsel yalnızlık, zaman zaman sebebi açıklanamayan hüzün

• İlişkilerde fazlaca verici olup karşılık görememe inancı

• Duygularını ifade etmekte zorlanma ya da bastırma eğilimi

Bu şema, bireyin ilişki kurma biçimini etkiler; sevgi alsa da alamamış gibi hisseder.

Şema Nasıl Gelişir?

Çocukluk döneminde:

• Duygulara alan tanımayan ebeveynlik

• İhmal ya da fazla mesafeli iletişim

• Sadece başarıya odaklanan aile yapısı

• Duygusal yakınlıktan kaçınan ortamlar

gibi faktörler, bu şemanın gelişmesini tetikler. Bu çocuklar büyüdüğünde, duygularının görünmez olmasına alışmış bireyler hâline gelirler.

Bu Şemayla Nasıl Baş Edilir?

• Fark et: Bu hissin geçmişten gelen bir kalıp olduğunu fark etmek ilk adımdır.

• İlişkilerde beklentini netleştir: Duygusal ihtiyaçlarını bastırmak yerine adlandırmak ve ifade etmek önemlidir.

• Duygularını küçümsemekten vazgeç: “Bunu büyütüyorum galiba” demek yerine “Bu benim için önemli” diyebilmek iyileştiricidir.

• Terapötik destek al: Şema terapi, duygusal yoksunlukla baş etmekte en etkili yaklaşımlardan biridir.

Bu yazıda da anlattığım gibi, duygusal yoksunluk şeması içsel bir yalnızlık yaratır. Ancak bu yalnızlık duygusuyla yaşamaya mahkûm değilsiniz. Şemanızı fark ettiğinizde, ilişkilerde daha doyurucu bağlar kurmak mümkün hâle gelir.